Honeyland
Медена земја
Tamara Kotevska • Ljubomir Stefanov
(2019)
Hatidže คือหนึ่งในคนเลี้ยงผึ้งป่ารุ่นสุดท้ายในทวีปยุโรป เธอต้องออกเดินทางไปหารังผึ้งตามที่ต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นริมหน้าผาบนภูเขาหรือบนต้นไม้ใหญ่ริมแม่น้ำ
เธอใช้ชีวิตแบบวิถีธรรมชาติ ด้วยคติที่เธอยึดมั่นไว้เสมอมาคือ “เอามาครึ่งหนึ่ง เหลือไว้ครี่งหนึ่ง” เมื่อเธอพบรังผึ้ง เธอจะเก็บมาเพียงครึ่งหนึ่ง และเหลืออีกครึ่งไว้ให้ผึ้งที่เดิม เธอเชื่อว่าเป็นการขอบคุณธรรมชาติที่นำพาให้เธอมาพบกับน้ำผึ้งที่ดีที่สุดบนผืนแผ่นดิน
Hatidže Muratova เป็นชาวมาซิโดเนียที่สืบเชื้อสายมาจากชาวตุรกี อาศัยอยู่ในหมู่บ้านเล็กๆ ใน Lozovo ซึ่งจะเรียกว่าหมู่บ้านก็ไม่ถูกนัก เพราะคนอื่นในหมู่บ้านได้ย้ายออกไปหมดแล้ว เหลือแต่เพียงเธอที่อาศัยอยู่กับ Nazife แม่ที่ป่วยด้วยโรคชรา เธอยังคงรักษาประเพณีเก่าแก่ที่ลูกสาวคนสุดท้ายจะต้องดูแลพ่อแม่ และไม่สามารถแต่งงาน หรือมีครอบครัว ขณะที่พ่อแม่ยังมีชีวิตอยู่ได้
ชีวิตของ Hatidže เริ่มเปลี่ยนไปเมื่อ Hussein Sam กับ Ljutvie ภรรยาของเขา และลูกๆ อีก 7 คน ย้ายมาทำฟาร์มวัว อยู่ข้างๆ บ้านของเธอ — Hatidže ซึ่งชอบเด็กๆ อยู่แล้ว ก็สนิทสนมกับพวกเด็กๆ อย่างรวดเร็ว แต่เมื่อ Hussein รู้ว่า Hatidže หาเงินได้ด้วยการนำน้ำผึ้งไปขาย เขาก็เกิดความสนใจอยากทำบ้าง ซึ่ง Hatidže ก็ไม่หวงวิชาและยินดีสอนให้ แล้วยังมอบผึ้งส่วนหนึ่งให้เขาไปทำการเพาะเลี้ยงในฟาร์มของตัวเองอีกด้วย
หลังจากที่ Hussein ขายน้ำผึ้งได้เงินดี ลูกค้าของเขาต้องการน้ำผึ้งปริมาณมากกว่าที่ผึ้งของเขาจะผลิตได้ ทำให้เขาตัดสินใจขายน้ำผึ้งและรังผึ้งทั้งหมดของเขา โดยไม่สนใจคำแนะนำของ Hatidže ที่สอนให้เขาเหลือรังผึ้งไว้ครึ่งหนึ่งเสมอเพื่อรักษาสมดุลของธรรมชาติ เป็นเหตุทำให้ผึ้งของเขาซึ่งไม่มีที่อยู่บุกมาทำร้ายผึ้งของ Hatidže แต่ความโลภของเขายังไม่สิ้นสุด เขายังออกไปตามหารังผึ้งในป่าเพื่อนำไปขายอีก
Honeyland เป็นสารคดีที่มหัศจรรย์เหลือเกิน ดูจบแล้วขนลุก กับการถ่ายทอดเรื่องราวผ่านตัว Hatidže Muratova คนเลี้ยงผึ้งหญิงคนสุดท้ายของหมู่บ้าน Bekirlija ที่อยู่บนหุบเขาห่างไกลความเจริญ การถ่ายภาพสวยงามทุกช็อต การบันทึกเสียงก็ยอดเยี่ยม ไม่น่าเชื่อว่าไม่ได้ใช้การพากย์เสียงทับทีหลัง เก็บรายละเอียดได้ดีมาก ชอบการตัดสินใจเลือกที่จะไม่แปลทุกคำพูด แม้ว่าพวกเขาจะพูดภาษาที่ไม่เข้าใจเลยก็ตาม อารมณ์ที่สื่อออกมาทางสีหน้าและท่าทางก็มาเต็มอยู่แล้ว ตอนจบของเรื่องคือพีคมาก ขนาดต้องไปตามหาอ่านดูว่าเป็นเรื่องจริงทั้งหมดหรือเปล่า
Honeyland เป็นสารคดีที่เกิดขึ้นจากความบังเอิญ เดิมที Tamara Kotevska และ Ljubomir Stefanov สองผู้กำกับต้องการทำสารคดีเกี่ยวกับการทำไร่ทำนาของชาวบ้าน ที่อาศัยอยู่บริเวณแม่น้ำ Bregalnica ใน North Macedonia ซึ่งทิศทางการไหลของแม่น้ำจะเปลี่ยนไปทุก 10 ปี ทำให้ผู้ที่อาศัยอยู่ในบริเวณนั้นก็ต้องเคลื่อนย้านถิ่นฐานที่อยู่ไปตามแม่น้ำด้วย
แต่เมื่อทีมงานเดินทางมาถึง พวกเขาก็ได้พบกับ Hatidže Muratova ทำให้จุดโฟกัสของเรื่องเปลี่ยนไปเป็นเรื่องราวความสัมพันธ์ของ Hatidže และแม่ของเธอ กับการใช้ชีวิตด้วยการเลี้ยงผึ้งป่าเพื่อนำน้ำผึ้งไปขายในเมือง
การถ่ายทำเริ่มต้นในปี 2015 โดยทีมงานทั้งหมด 6 คน คือ ผู้กำกับ 2 คน, ผู้กำกับภาพศิลป์ 2 คน, คนตัดต่อ, และ วิศวกรเสียง ที่ต้องใช้ชีวิตอยู่กับ Hatidže โดยอาศัยอยู่ในเต็นท์ซึ่งตั้งอยู่หน้าบ้านของเธอ พวกเขาถ่ายทำติดต่อกันเป็นเวลา 3-4 วัน หลังจากนั้นก็ต้องเดินทางไปเมืองใกล้เคียงเพื่อซื้ออาหาร ข้าวของ รวมถึงชาร์ตอุปกรณ์สำหรับถ่ายทำ เนื่องจากบริเวณนั้นทุรกันดารไม่มีแม้แต่ไฟฟ้า ผู้กำกับ Tamara Kotevska รับผิดชอบส่วนความสัมพันธ์ของตัวเอก ส่วน Ljubomir Stefanov จะดูแลภาพรวมด้านสภาพแวดล้อม
พวกเขาใช้เวลาถ่ายทำถึง 3 ปี และฟิล์มเวอร์ชันสุดท้ายความยาว 87 นาที มาจากการตัดต่อฟุตเทจจำนวนมหาศาล ความยาวรวมมากกว่า 400 ชั่วโมง เป็นสารคดีที่ใช้เทคนิค fly on the wall หรือการเฝ้ามองบุคคลอย่างเงียบๆ บุคคลที่อยู่ในสารคดีจะไม่มองกล้อง ใช้ชีวิตปกติเหมือนกับว่าไม่มีกล้องอยู่ ทำให้ผู้ชมรู้สึกเหมือนเป็นมนุษย์ล่องหนที่คอยติดตามชีวิตของคนอื่นโดยที่พวกเขาไม่รู้ตัว และไม่มีการใช้เสียงพากย์ทับเพื่ออธิบายเรื่องราวเหมือนสารคดีทั่วไป ผู้กำกับทั้งสองคนเห็นว่าภาพคือสิ่งสำคัญที่สุด ภาพจะต้องสามารถสื่อเรื่องราวได้อย่างสมบูรณ์โดยที่ไม่จำเป็นต้องมีบทพูดหรือคำบรรยาย
Honeyland ฉายครั้งแรกในงานเทศกาลภาพยนตร์ Sundance วันที่ 28 มกราคม 2019 และเข้าฉายในสหรัฐอเมริกาวันที่ 26 กรกฎาคม 2019 ส่วนในประเทศนอร์ทมาซิโดเนียก็ได้เปิดฉายครั้งแรกในงาน MakeDox Festival วันที่ 28 สิงหาคม 2019
Honeyland วางจำหน่ายในรูปแบบ DVD ในสหรัฐอเมริกา วันที่ 22 ตุลาคม 2019 พร้อมกับการปล่อยสตรีมมิงแบบ Video On Demand ส่วนเวอร์ชัน Blu-ray วางจำหน่ายในสหราชอาณาจักร วันที่ 24 กุมภาพันธ์ 2020
Honeyland ได้รับการเสนอชื่อเข้าชิงรางวัลออสการ์ครั้งที่ 92 ในสาขาสารคดียอดเยี่ยม (Best Documentary Feature) และ ภาพยนตร์ต่างประเทศยอดเยี่ยม (Best International Feature Film) ซึ่งเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ที่ภาพยนตร์สารคดีได้รับการเสนอชื่อเข้าชิงในสาขาภาพยนตร์ต่างประเทศยอดเยี่ยม
